Przedgórze Sudeckie – krainą Opalu, Chryzoprazu i Chalcedonu.

Kolekcjonerzy skał i minerałów odwiedzający Sudety, nie mogą pominąć ich przedgórskiego obszaru, zwanego "Przedgórzem Sudeckim".
Wybierzmy jednak z tego doąć długo ciągnącego się terenu jedno miejsce, które do 1983 r. było centrum kopalnictwa przede wszystkim Rudy Niklu, Chryzoprazu, obok którego występował również Opal, jak i Chalcedon.

Oczywiście mam na myśli niewielką osadę – Szklary.

Najstarsze wzmianki o poszukiwaniach na terenie Szklar w/w minerałów, pochodzą z pierwszej połowy XV w. i przypisuje się je najsłynniejszemu w owym czasie poszukiwaczowi kamieni szlachetnych Antoniemu de Medici. Jednakże dopiero w pierwszej połowie XVIII w. w roku 1740, odkryto ogromne złoża Chryzoprazu, co spowodowało iście prawdziwą gorączkę wśród poszukiwaczy.

opal

Sztolnie, szyby poszukiwawcze zaczęły pojawiać się na terenie Szklar niczym grzyby po deszczu, a wszelkiej maści zapaleńcy odkryli, że ziemia kryje jeszcze doskonałej klasy Opale, jak i nieco niższej klasy Chalcedony.

Duże złoże Rudy Niklu zostało odkryte przez inżyniera – górnika Adolfa Reitscha, który w XIX w. badając teren Szklar stwierdził, że jest on niezwykle podobny pod względem geologicznym do obszarów w Nowej Kaledonii, słynącej z bogatych złóż tejże Rudy.

Rozpoczęło się wydobywnictwo na skalę przemysłową. Prowadzono eksploatację złóż głębinowo, budując jednocześnie pierwszą hutę. Wydobywnictwo idzie pełną parą.

Pod koniec II Wojny Światowej i w wyniku działań wojennych huta zostaje mocno zniszczona.
W roku 1953 następuje odbudowa całego kompleksu kopalnianego, w wyniku czego wydobycie ponownie ma miejsce i nadal obfituje w Rudę, jak i z powodzeniem wydobywa się Chryzopraz, Chalcedon i Opal. Jak podają źródła, lata 1972-1973 nazwane zostały szczytowym okresem wydobywnictwa Chryzoprazu gdzie właœnie w tym okresie wydobyto i zgromadzono ponad 2200 kg tego półszlachetnego minerału!

chryzopraz z opalem czyli chryzoopal

Ostatecznie ze względu na pokaźnie wyczerpane złoże i nieopłacalność dalszego przemysłowego wydobywnictwa, w roku 1983 kopalnię zamknięto.

Pamiętajmy jednak, że o zamknięciu kopalni decydowały warunki ekonomiczne, dyktowane opłacalnością wydobycia na ogromną skalę, co oznacza, że nie wyczerpano złoża do ostatniego kamienia czy skały. Absolutnie nie.

Region Szklar usatysfakcjonuje początkującego zbieracza minerałów, jak i zarówno “starego wyjadacza”, a więc kolekcjonera z dużym doœwiadczeniem i o niemałych wymaganiach.
Należy jednak uzbroić się ( prócz cierpliwości ) w saperkę i kopać w różnych miejscach z nadzieją znalezienia któregoś z w/w minerałów. Oczywiście znajdują się one i na powierzchni, jednak są to formy bardzo zwietrzałe w wyniku oddziaływań wiatru, wody i temperatur, zróżnicowanych i warunkowanych porami roku.

Tak więc wybór sposobu poszukiwań należy do samego kolekcjonera i z pewnością przyniesie on jakieœ efekty.

Opale w Szklarach nie są jednorodne. Różnią się między sobą barwą, stopniem przepuszczalności światła, przełamem. Wyróżnić należy Opal mlecznobiały, z odcieniem niebieskim lub żółtym o przełamie tzw. Muszlowym, posiadające dobrze widoczne Dendryty manganowe, przypominające swym wyglądem prastare paprocie. Nie można pominąć Opalu wodnistobiałego o przełamie ostrokrawędzistym, dobrze przepuszczającym światło.

chryzopraz z dobrze widocznym chalcedonem

Często jednak Opale występują tu razem z Chalcedonem i Chryzoprazem, tworząc jedną bryłę.
Niegdyś uznano tę formę za nienadającą się do obróbki jubilerskiej, co miało ogólny wpływ na wydobywnictwo tych minerałów pod tym właśnie kątem. Nie doceniono jednak “szklarskich minerałów” jako wspaniałych form ozdobnych, naturalnych, adoptowanych nie koniecznie w jubilerstwie, a z pewnością krytykowano złoże w skali na jaką sobie ono moim zdaniem nie zasługuje.

martwica chalcedonowa

Chryzopraz dzięki efektownemu zabarwieniu związkami Niklu, od zarania uznawany był za kamień półszlachetny. Barwa Chryzoprazu jest zielona z różnymi odcieniami tegoż koloru. Najczęstszą formą mogącą być znalezioną w trakcie naszych poszukiwań będą rozgałęzione żyły chryzoprazowe, oplatające i ciągnące się wzdłuż bryły brązowego Chalcedonu. Możemy znaleźć również Chryzopraz w formie okazałej naroœli na mniejszym Chalcedonie. Należy wspomnieć tutaj, że Chryzopraz i Chalcedon to odmiany tego samego minerału, jednak różniące się pomiędzy sobą przede wszystkim barwą i twardością. Różnice te, spowodowane zostały różnymi czynnikami chemicznymi, termicznymi, których opisy raczej sobie podaruję i to nie tylko ze względu na ogromną obszerność tematu, ale przede wszystkim z uwagi na czytelnika niniejszego artykułu, którego sciśle w tym przypadku, naukowe okreœlenia zanudziłyby na śmierć, a zrozumiałe są one raczej dla wąskiego grona zainteresowanych tym tematem fanatyków geologii, mineralogii, fizyki i chemii.

martwica chalcedonowa z bliska

W każdym bądź razie Chalcedonu nie sposób jest pominąć, odróżniając go od innych minerałów przede wszystkim brązowym kolorem i dużą twardością.

Niezwykle efektownymi okazami, faktycznie słabo docenianymi wśród mineralogicznej braci ( ? ), są tzw. Martwice chalcedonowe. Są to porowate skały, przypominające swym wyglądem kość, niejednokrotnie posiadające wspaniale manifestującą się “posypkę” silnie błyszczącego w świetle kwarcu. Fakt występowania obok siebie kilku rodzajów minerałów sprawił, że udaje się znaleźć Martwice chalcedonowo – chryzoprazowo – opalowe, bądź ograniczone do co najmniej dwóch minerałów. Są to bryły, w których wytwarzają się różne wżery, jamy. W jamkach widzimy “gronujące” formy Opalu, które sprawiają wrażenie rosnących jaskiniowych Stalaktytów. Nie sposób oprzeć się wrażeniu, iż możemy obserwować twory, przypominające mikro jaskinie, pełne chryzoprazowych, opalowych i chalcedonowych nacieków, draperii itp.

martwica chalcedonowa II

Znalezienie dużego okazu jakiejkolwiek z Martwic, jak i pokaźnych rozmiarów poszczególnych opisywanych przeze mnie minerałów, jest prawdziwym powodem do dumy.

Niejednokrotnie przyglądając się moim znaleziskom, nie ukrywam okazałym minerałom, uzmysławiałem sobie potęgę twórczą przyrody. Jak inaczej nazwać piękno, którego powstanie jest poza zasięgiem możliwości człowieka, jak nie cudem natury. Oglądając te prawdziwe manifestacje przyrody, doznaje się uczucia reprymendy wobec sił przyrody, jej pomysłowości twórczej i jej różnych metamorfoz. Kolekcjonowanie minerałów, jest dla mnie swoistym ukłonem wobec przyrody, która obdarza nas zbieraczy swoimi darami.

martwica chalcedonowa II z bliska

martwica chalcedonowo opalowo chryzoprazowa

martwica chalcedonowo opalowo chryzoprazowa II

martwica chalcedonowo opalowo chryzoprazowa III

martwica chalcedonowo opalowo chryzoprazowa IV

martwica chalcedonowo opalowo chryzoprazowa IV z bliska

kolejny przyklad wielomartwicy

Copyright 2004 Dariusz Domagała
Wszelkie prawa zastrzeżone.

Góry Złote: http://www.goryzlote.republika.pl

Redakcja portalu zastrzega, że w komentarzach i opiniach nie mogą znaleźć się treści reklamujące przedsiębiorców, ich działalność lub oferowane przez nich towary i usługi; nie mogą się też znaleźć treści zabronione przez prawo, wulgarne, obraźliwie, naruszające zasady współżycia społecznego, naruszające prawa Redakcji lub innych osób - w przypadku pojawienia sie takich opinii będą one przeredagowane, ich treść skrócona lub usunięta.