Wielkie g³azy i formacje skalne w Karkonoszach od tysiêcy lat podziwiaj± ten wspania³y widok...
fot. M. Szafirski
infoEXPRESS
poznaj SUDETY
|
15 Marca 2004, 14:28 | poznaj SUDETY
Sto lat Kolejki Sowiogórskiej
To ju¿ ponad 100 lat od czasów gdy oddawano do u¿ytku odcinki niezwyk³ej linii kolejowej ³±cz±cej Dzier¿oniów, Pieszyce, Bielawê ze Srebrna Gór± - dalej Woliborzem i ¦cinawk± po drugiej stronie Gór Sowich. Powsta³a w latach 1899 - 1902 Kolejka Sowiogórska spe³nia³a wa¿ne funkcje gospodarcze. By³a tak¿e swego rodzaju turystyczn± atrakcj±.
Jej wyj±tkowo¶æ wziê³a siê natomiast st±d, i¿ na jednym z jej odcinków zastosowano nietypowe w skali ¦l±ska rozwi±zanie techniczne. Ale od pocz±tku.
Kolejka w trójmie¶cie
W Dzier¿oniowie dla potrzeb kolejki wybudowano osobny - tzw. Ma³y dworzec (Reichenbach - Kleinbahnhof) oraz niewielk± parowozowniê. St±d trasê wytyczono w kierunku po³udniowo - zachodnim. W Pieszycach natomiast tory wiod³y wzd³u¿ wschodniego krañca osady. Na trzecim kilometrze istnia³a stacja Pieszyce Dolne (Peterswaldau Nieder) po nastêpnych dwóch kolejna - Pieszyce ¦rodkowe (Mittel Peterswaldau). Zbudowano j± pomiêdzy drogami do Dzier¿oniowa i Bielawy. W 1929 roku na funkcjonuj±cej ju¿ linii powsta³ dla potrzeb nowopowsta³ego stadionu sportowego i basenu k±pielowego przystanek Pieszyce Stadion (Pererswaldau Stadion). Ostatniej za¶ stacji w Pieszycach nadano nazwê Ober Peretswaldau (Pieszyce Górne). Do dzi¶, co jest swego rodzaju ciekawostk±, zachowa³a siê w pobli¿u dawnego budynku stacyjnego, ulica o nazwie Dworcowa Górna.
Tunel pod prze³êcz±
Miejsce to zwi±zane jest z jeszcze jedn± ciekaw± histori±. To w³a¶nie st±d, wed³ug koncepcji z lat 1879 - 1885 oraz z 1891 roku, planowano wytyczyæ trasê do Kamionek. Nastêpnie projektowano wybudowaæ tunel pod Prze³êcz± Jurgowsk± z wylotem w Jugowie. Wed³ug polskich opracowañ mia³ on mieæ 1,2 (Scheer) lub nawet 6 kilometrów d³ugo¶ci (!) (Jerczyñski). Dalej linia ta mia³a ³±czyæ siê tras± kolejow± K³odzko - Nowa Ruda - Wa³brzych. Z projektu ostatecznie zrezygnowano.
Bielawa na linii
Pierwszej stacji w Bielawie nadano nazwê Langenbielau Oberstadt (obecnie Bielawa Zachodnia). Tam nastêpowa³o po³±czenie z poprowadzon± w 1891 roku lini± z Dzier¿oniowa. Stacjê tê postawiono na jedenastym kilometrze trasy z Dzier¿oniowa przez Pieszyce, a utworzona w ten sposób ca³a pêtla ³±cz±ca "trójmiasto" liczy³a osiemna¶cie kilometrów. Dalej Kolejkê Sowiogórsk± poprowadzono ku górom. Po dwóch kilometrach istnia³ przystanek o nazwie Kamieniczki (Steinhauser). Piêtnasty kilometr - nastêpna stacyjka o nazwie Nowa Bielawa (Neubielau)
Tunel nr 2
Bêd±c przy opisie tego fragmentu trasy warto wspomnieæ o kolejnych, znacznie wcze¶niejszych, planach przebijania siê pod Górami Sowimi. Otó¿ jeszcze w 1866 roku opracowano plan zak³adaj±cy przekopanie siê pod Prze³êcz± Woliborsk±. Wlot do tunelu planowano zlokalizowaæ kilka kilometrów za stacj± Nowa Bielwa. U³o¿one w nim tory mia³y w za³o¿eniach po³±czyæ Bielawê z Woliborzem oraz Nowa Rud±. Niestety z koncepcji tej tak¿e zrezygnowano. Prawdopodobnymi przyczynami jej zaniechania by³y ewentualne trudno¶ci techniczne i du¿e koszty zwi±zane z przebijaniem siê przez sowiogórskie gnejsy.
Ku Srebrnej Górze
Ze stacji Nowa Bielawa tory poprowadzono wzd³u¿ masywu górskiego. Linia przecina³a drogê ³±cz±c± Bielawê z Jod³ownikiem i dociera³a do Ostroszowic (Weigelsdorf). By³ to osiemnasty kilometr trasy (licz±c od stacji pocz±tkowej w Dzier¿oniowie). Przed Srebrn± Gór± urz±dzono jeszcze tylko dwa przystanki: Grodziszcze (Lampersdorf) i Jemna (Raschdorf). Natomiast na dwudziestym siódmym kilometrze za³o¿ono ju¿ stacjê Srebrna Góra - Miasto (Silberberg Stadt). Uros³a ona do rangi lokalnego wêz³a, gdy w 1908 roku zbudowano nitkê torów do Z±bkowic.
Z zêbat± szyn±
Za stacj± Srebrna Góra Miasto tory sowiogórskiej kolejki skierowano ku górskim szczytom. Poci±g po oko³o kilometrze za stacj± zaczyna³ wtaczaæ siê z prêdko¶ci± od 6 do 10 kilometrów na godzinê, siedemdziesi±t piêæ metrów w górê na ka¿dy kilometr. Na tym odcinku zastosowano nietypowe
rozwi±zanie techniczne. Oprócz normalnych szyn wprowadzono tu dodatkow± trzeci± - zêbat± szynê (fragment na zdjêciu). Dziêki niej lokomotywa wyposa¿ona w zêbate ko³o, mog³a pod±¿aæ pod górê i zarazem bez komplikacji zje¿d¿aæ w dó³. Ponadto na wspomnianym odcinku wybudowano tak¿e (istniej±ce do dzi¶) dwa olbrzymie, oko³o trzydziestometrowej wysoko¶ci wiadukty nad le¶nymi dolinkami. Aby przebiæ siê przez góry wykonaæ musiano tak¿e liczne nasypy i g³êbokie wykopy. Ostatecznie tory osi±ga³y Prze³êcz Srebrn±. Tam, w najwy¿szym punkcie trasy - 586 m. n. p.m. znajdowa³ siê przystanek - Srebrna Góra - Twierdza (Silberberg Festung). Urz±dzono go w kilkunastometrowym w±wozie, ponad którym "przerzucono" w 1903 stalowy wiadukt.
I z górki
Dalej trasê wytyczono do Nowej Wsi (Neudorf). Tam te¿ na stacji koñczy³ siê ów "zêbaty" fragment trasy. Trzydziesty szósty kilometr - to stacja w Woliborzu (Volpersdorf), gdzie zastosowano tak zwane rozwi±zanie wahad³owe ze "¶lepym" dworcem. W dalsz± drogê pod±¿ano ku ¦cinawce (Mittelsteine). Po drodze poci±g zatrzymywa³ siê jeszcze tylko w Dzikowcu (Ebersdorf) i dwa razy w S³upcu (Schlegel). W ¦cinawce natomiast, podobnie jak w Dzier¿oniowie, wybudowano osobny dworzec, który koñczy³ zarazem ostatni - czterdziesty siódmy kilometr linii kolejowej. ¦cinawka by³a ju¿ du¿ym piêciokierunkowym wêz³em kolejowym, a mo¿na by³o st±d dojechaæ do K³odzka, Wa³brzycha i Radkowa oraz czeskiego Broumova.
Stopniowe umieranie
Niestety fragmenty trasy kolejki sowiogórskiej unieruchomiono jeszcze przed II wojn± ¶wiatow±. Na pocz±tku lat trzydziestych w wyniku ogólno¶wiatowego kryzysu, zamkniêto odcinek pomiêdzy Srebrn± Gór± a Woliborzem, natomiast 21 maja 1977 roku o godzinie 18.26 na stacjê dworca kolejowego w Dzier¿oniowie wjecha³ ostatni poci±g osobowy ze srebrnej Góry przez Bielawê. Trzy lata wcze¶niej wstrzymano tak¿e ruch kolejowy przez Pieszyce. Lokalna kolej sowiogórska powoli umiera³a. Dope³nieniem tego procesu by³o przeprowadzenie kilka lat temu rozbiórki torów Nietkniêty zosta³ jeszcze tylko siedmiokilometrowy odcinek Dzier¿oniów - Bielawa. Podobnie jest z drugiej strony gór - gdzie istnieje dzi¶ odcinek ze ¦cinawki do S³upca.
Wykorzystana literatura:
Hasse Erich - "Chronik der Stadt Reichenbach im Eulengebirge" w t³um. H. Tatarczyka (Reichenbach 1929 r);
Jerczyñski Micha³ - "Kolej Sowiogórka" ("¦wiat kolei" -styczeñ 2000 r.);
Kumor Leszek, Ubysz Andrzej "Kolej sowiogórka - czê¶æ pó³nocna" ("Na szlaku" - listopad 1996 r.);
Scheer Andrzej: "Zapomniane linie kolejowe w województwie wa³brzyskim" (Rocznik ¦widnicki -1984 r.).
W artykule wykorzystany zosta³ równie¿ wywiad z dr Janem Kêsikiem z Uniwersytetu Wroc³awskiego przeprowadzony przez autora w pa¼dzierniku 1998 roku.
Zdjêcia fragmentu szyny - ze zbiorów Marka Kusiaka i Tomasza Jaskólskiego.
Tomasz ¦nie¿ek
KOMENTARZE:
7 Maja 2005, 17:08 Autor: A.M. Szanowni Mi³o¶nicy Kolei Sowiogórskiej.
Apelujcie proszê do mieszkañców tych piêknych okolic,
a¿eby nadsy³ali egzemplarze starych widokówek i koniecznie
publikujcie je na stronach internetowych. Jest stanowczo
za ma³o materia³u tej ciekawej tematyki! ¯yczê sukcesow - AM.
Publikowane komentarze s± prywatnymi opiniami u¿ytkowników portalu. Redakcja portalu Twoje Sudety nie ponosi odpowiedzialno¶ci za tre¶æ opinii.
Redakcja portalu zastrzega, ¿e w komentarzach i opiniach nie
mog± znale¼æ siê tre¶ci reklamuj±ce przedsiêbiorców, ich dzia³alno¶æ lub
oferowane przez nich towary i us³ugi; nie mog± siê te¿ znale¼æ tre¶ci
zabronione przez prawo, wulgarne, obra¼liwie, naruszaj±ce zasady wspó³¿ycia
spo³ecznego, naruszaj±ce prawa Redakcji lub innych osób - w przypadku
pojawienia sie takich opinii bêd± one przeredagowane, ich tre¶æ skrócona lub usuniêta.
|
Nie Przegap!
OG£OSZENIA
S O N D A
Co s±dzisz o obostrzeniach w zwi±zku z og³oszon± pandemi±?
S± przesadne, a¿ takiego wielkiego zagro¿enia przecie¿ nie ma | 100.00% | Uwa¿am, ¿e wprowadzone przepisy s± uzasadnione i ka¿dy powinien siê do nich stosowaæ | 0.00% | Nie mam zdania | 0.00% |
Wiadomo¶ci // region
:: Wielokulturowy Wa³brzych. Stara Kopalnia przypomni historiê reemigrantów z Francji
Historiê tysiêcy Polaków, w tym wielu górników, którzy po zakoñczeniu II wojny ¶wiatowej wrócili do Polski, do Wa³brzycha z Francji, by pomóc, w odbudowie ojczyzny chce przypomnieæ dzia³aj±ce w Starej Kopalni Muzeum Przemys³u i Techniki. Muzeum zdoby³o w³a¶nie 60 tysiêcy z³otych w ramach programu dotacyjnego „Niepodleg³a”, a wa³brzyski projekt „Powroty do ojczyzny - reemigracja francuska w regionie wa³brzyskim” zosta³ oceniony, jako jeden z najlepszych w kraju.
:: Biblioteka Boguszów Gorce z WO¦P
Za nami 32. Fina³ WO¦P, choæ jeszcze trwaj± aukcje internetowe, My z tego miejsca chcieliby¶my podziêkowaæ wszystkim uczestnikom Biblioteka Boguszów Gorce z WO¦P.
:: Dodatkowe po³±czenia linii autobusowej nr 5 na trasie G³uszyca Górna-Jedlina-Zdrój-Wa³brzych
W zwi±zku z potrzebami i licznymi interwencjami mieszkañców od dnia 1 lutego br. uruchomione zostan± dodatkowe po³±czenia linii autobusowej nr 5 na trasie G³uszyca Górna-Jedlina-Zdrój-Wa³brzych.
:: Siódemka Bielawa ca³y czas w formie
Niezwykle pracowity weekend maj± za sob± pi³karze UKS Siódemka Bielawa. W halowych turniejach wziêli udzia³ zawodnicy z roczników 2015, 2017 oraz 2018, szlifuj±c swoje umiejêtno¶ci. Wszystkie zespo³y zaprezentowany siê z bardzo dobrej strony, strzelaj±c we wszystkich zawodach wiele, przyjemnych dla oka bramek.
:: Bielawa pomaga ofiarom po¿aru kamienicy przy ul. B. Chrobrego
24.I.2024 r., w godzinach wieczornych, dosz³o do tragicznego w skutkach po¿aru budynku wielorodzinnego, zlokalizowanego w Bielawie przy ul. B. Chrobrego 3. Drewniana konstrukcja dachu oraz silne podmuchy wiatru, podsycaj±ce ogieñ, spowodowa³y, ¿e akcja ga¶nicza by³a bardzo utrudniona. W efekcie ca³e pokrycie kamienicy uleg³o doszczêtnemu spaleniu, a mieszkania i klatka schodowa ca³kowicie zalane. Co najwa¿niejsze jednak obesz³o siê bez ofiar ¶miertelnych.
Archiwum
Szukaj w newsach:
Szukaj po czasie emisji:
Marzec 2024 |
Po |
Wt |
Sr |
Cz |
Pi |
So |
Ni |
| | | | 1 | 2 | 3 |
4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 |
11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 |
18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 |
25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 |
| | | | | | |
|